Прапануем матэрыял модуля 3 у выглядзе табліцы.
1) Гардзей Н., Навіцкі П., Тамашэвіч 3. Беларуская мова: навучальны дапам. для IX ( X ) класа школ з рускай мовай навучання. Мн., 2000, с. 152- 154;
2) Лаўрэль Я. Дыдактычны матэрыял па беларускай мове. Дапаможнік для IX класа агульнаадукацыйнай школы з рускай мовай навучання. Мн., 2001, с. 95 — 96;
4) канверты №№ 1,2,3 з адказамі.
Кожны вучань атрымлівае надрукаваны матэрыял модуля 3, разлічаны на два ўрокі
| №
модуля |
№
навучальнага
элемента
|
Навучальны
матэрыял з заданнямі |
Метадычныя рэкамендацыі |
| 3 |
1.0. |
Мэта: пазнаёміцца і вывучыць правілы пастаноўкі двукроп’я ў бяззлучнікавых складаных сказах (БСС) |
|
| |
1.1. |
Уважліва (2-3 разы) прачытайце і асэнсуйце тэарэтычны матэрыял параграфа 33 падручніка |
|
|
1.2. |
Самастойна або разам з суседам па парце пастарайцеся як мага кампактней і дакладней скласці апорную табліцу па правілах пастаноўкі двукроп’я ў БСС з выкарыстаннем квадратных дужак і лаканічнага каментара |
Параўнайце сваю апорную табліцу з табліцай суседа па парце і табліцай, змешчанай на дошцы. Пры неабходнасці зрабіце праўку або перапішыце сабе лепшую з прапанаваных |
|
1.3. |
Нягучна перакажыце суседу па парце правілы пастаноўкі двукроп’я ў БСС (без прыкладаў) |
З дапамогай чырвонай карткі праінфармуйце настаўніка пра сваю тэарэтычную падрыхтаванасць па тэме модуля . Чакайце далейшых указанняў выкладчыка |
|
2.0. |
На папярэднім уроку зазначалася, што вялікая роля ў афармленні БСС належыць інтанацыі. Паслухайце тлумачэнне настаўніка і прыміце ўдзел у агульнай навучальнай працы, мэта якой – правільна інтанаваць БСС з двукроп’ем у моўнай плыні адпаведна з сэнсава-стылістычнымі адносінамі паміж часткамі |
|
|
2.1. |
Разгарніце дапаможнік Я.Лаўрэля “Дыдактычны матэрыял па беларускай мове. IX клас” (пр. 144) |
Чакайце ўказанняў і тлумачэнняў настаўніка |
|
3.0. |
Мэта: фармаваць уменне тлумачыць пастаноўку двукроп’я ў БСС |
|
|
|
Самастойна ці ў пары прачытайце пр. 167 падручніка і растлумачце пастаноўку двукроп’я. Потым згрупуйце сказы і запішыце праз коску толькі іх нумары адпаведна правілам, што занатаваны ў апорнай табліцы.Запіс можа быць такі:
1-е правіла: ... , ... , ... ;
2-е правіла: ... , ... , ... ;
3-е правіла: ... , ... , ... ;
Не адпавядаюць тэме модуля: ... , ... , ... |
Калі ўзнікнуць цяжкасці, звярніцеся да табліцы або папрасіце дапамогі ў суседа па парце ці ў настаўніка. Параўнайце свае адказы з варыянтам аднакласніка ці з адказам, запісаным на дошцы. Ацаніце сваю працу паводле наступных крытэрыяў:
0 памылак – “ 9” балаў,
1 – “ 8”,
2 – “ 7”,
3 памылкі – “ 6” і г.д.
Прадэманструйце вынікі сігналамі:
чырвоны – “ 9” балаў,
зялёны – “ 8” – “ 6”,
жоўты – “ 5” -- “ 1”,
паднятая рука – “ 2”.
Атрыманую адзнаку пастаўце ў свой ацэначны ліст |
|
4.0. |
Мэта: удасканальваць уменне адрозніваць пастаноўку двукроп’я ў простым і бяззлучнікавым складаным сказах |
|
|
4.1. |
Вы ведаеце, што двукроп’е ставіцца яшчэ і ў простым сказе пасля абагульняльнага слова пры аднародных членах. Напрыклад: І ўсё мілагучна для слыху майго: і звонкае“дзе”, і густое “чаго” (П.Панчанка).
О: і О, і О.
Паспрабуйце самастойна вызначыць нумары змешчаных ніжэй сказаў, у якіх пастаўлена двукроп’е:
а) у простым сказе ... , ... , ...;
б) у бяззлучнікавым складаным ... , ... , ...
1. Мы зберажом усё: і зуброў, і чалавечнасць, і старыя вежы, і ўсплёскі бабра, і дзіва сонечных палян, і вуркатанне дзікага голуба, і святую гучную цішыню Пушчы (У.Караткевіч).
2. Дае прырода зноў урокі нам: не верце цішыні, салодкім снам, бяда і радасць ходзяць побач вечна, людзей ратуе толькі чалавечнасць (П.Панчанка). 3. Усё навокал было па-ранейшаму: глуха шумеў лес, нізка над зямлёю плылі хмары (С.Александровіч). 4. Усюды лета: гулі строіць сонца, шалясціць зялёны колас на саломцы (Я.Купала). 5. У чалавеку павінна быць усё прыгожым: і твар, і адзенне, і душа, і думкі (А.Чэхаў). |
Параўнайце свае адказы з адказамі суседа па парце і тымі , што запісаны на дошцы. Прааналізуйце дапушчаныя памылкі. Ацаніце сваю працу паводле крытэрыяў НЭ-3.1.
Адзнаку запішыце ў свой ацэначны ліст. Пра вынікі паведамце настаўніку. На аснове гэтага задання зрабіце вывад пра пастаноўку двукроп’я ў простым сказе і БСС |
|
5.0. |
Мэта: развіваць уменне будаваць БСС з ужываннем у іх двукроп’я на аснове простых і складаназалежных сказаў |
|
|
5.1. |
З ліку прапанаваных ніжэй простых сказаў утварыце бяззлучнікавыя складаныя і запішыце іх, каб на мяжы частак можна было паставіць двукроп’е. Растлумачце яго выкарыстанне адпаведным нумарам правіла апорнай табліцы па тэме модуля.
1. Аглянуўся. Кусцікі згінулі ў процьме ночы (Ц.Гартны). 2. Па лесе імчаўся гул. Пачалася навальніца (П.Пестрак). 3.За сялом, за пералескам злосны вецер свішча. Там спраўляе завіруха гульбішча-ігрышча (А.Русак). 4. Заўсёды ў лесе добра мне. У ім так ціха, урачыста (Я.Колас). 5. Ціха было ў навакольных лясах. Супакоілася птаства.Не шапацелі дрэвы (паводле А.Чарнышэвіча). 6. Вуліца бязлюдная. Усё жывое схавалася ў які-небудзь цень. Сланечнікі ў гародчыку насупраць павесілі галовы, неяк бездапаможна апусціліразлапістае лісце (паводле І.Навуменкі). |
Параўнайце свае сказы са сказамі, што ў канвеце № 1. Ацаніце сваю працу паводле крытэрыяў НЭ-3.1. З дапамогай сігнальных картак праінфармуйце выкладчака пра сваю адзнаку і пастаўце яе ў свой ацэначны ліст |
| |
5.2. |
На першых уводных уроках па тэме зазначалася, што па адносінах паміж часткамі БСС блізкія (сінанімічныя) да складаназлучаных або складаназалежных сказаў. Самастойна перабудуйце складаназалежныя сказы (1- 6) у бяззлучнікавыя (пр.169 падручніка) |
Параўнайце свае варыянты з адказамі, што ў канверце № 2. Ацаніце сваю працу паводле крытэрыяў НЭ-3.1. З дапамогай сігнальных картак праінфармуйце настаўніка пра сваю адзнаку і запішыце яе ў ацэначны ліст |
|
5.3. |
У сучаснай беларускай мове БСС шырока ўжываюцца ў мастацкай літаратуры і ў вуснай мове. Паспрабуйце дапісаць прапанаваныя БСС, каб паміж простымі сказамі, з якіх яны складаюцца, трэба было ставіць двукроп’е.
Растлумачце знакі прыпынку нумарам правіла апорнай табліцы.
1. Нездарма ў нас кажуць: ... 2. Андрэй зірнуў на неба: ... 3.Спакойнага шчасця незычу нікому: ... 4. На другі бераг ракі перабрацца не ўдалося: ... 5. У лесе было прыгожа: ... |
Абмяркуйце запісаныя сказы з аднакласнікамі або настаўнікам. Атрыманую адзнаку пастаўце ў ацэначны ліст |
|
5.4. |
Напішыце сачыненне-мініяцюру на тэму “Канец зімы” (6-7 сказаў) з ужываннем усіх выпадкаў пастаноўкі двукроп’я ў БСС |
Абмяркуйце напісаную працу з аднакласнікам ці выкладчыкам. Атрыманую адзнаку пастаўце ў ацэначны ліст |
|
6.0. |
Мэта: праверка і карэкцыя атрыманых ведаў і ўменняў па вывучанай тэме модуля |
|
|
|
Самастойна выканайце пр. 168 (1-9 сказы) падручніка |
Параўнайце свае варыянты з адказамі, што ў канверце № 3. Ацаніце сваю працу паводле крытэрыяў НЭ-3.1. Праінфармуйце настаўніка і выстаўце адзнаку ў ацэначны ліст |
|
7. |
Падсумуйце ўсе атрыманыя адзнакі (балы) і пастаўце выніковую за свой узровень ведаў і ўменняў па гэтай тэме. Самастойна прааналізуйце, ці дасягнулі вы мэты. Для гэтага вярніцеся на пачатак модуля і прачытайце, якія задачы стаялі перад вамі |
|
|
8. |
Дамашняе заданне:
- скласці вуснае паведамленне на тэму “Двукроп’е ў БСС”;
- пісьмова выканаць пр. 168 (10-15 сказы) падручніка
|
|
Ацэначны ліст вучня
